Het onterven van je kinderen kan. Doorgaans zal dit een moeilijke beslissing zijn, waarbij mogelijk ook financiële belangen een rol spelen. In deze blog geef ik een inkijk in de mogelijkheden om tot onterving over te gaan.
Onterven en de wet
Onterven hangt samen met het systeem van de wet voor wat betreft de erfopvolging. Zo kan er sprake zijn van de zogenoemde erfopvolging bij versterf, wat zoveel wil zeggen als dat de wet bepaalt wie erfgenaam is (artikel 4:1 Burgerlijk Wetboek). Ook kan er sprake zijn van erfopvolging krachtens uiterste wilsbeschikking. In dat geval is er door de overledene voorafgaand aan zijn overlijden een testament opgemaakt.
Zolang er geen testament is opgemaakt, zal de erfopvolging via de wet plaatsvinden. Dat betekent dat allereerst zal de echtgenoot samen met de kinderen zal erven. Als die er niet zijn dan erven de ouders samen met broers en zussen en als die er ook niet zijn dan erven de grootouders.
Wil je zelf bepalen wie jouw erfenis krijgt, doe je er goed aan een testament te laten opstellen. Je kunt daarvoor terecht bij een notaris.
Onterven en testament
Onterven kan dus alleen maar in een testament. Door een testament op te maken, wordt dus afgeweken van de standaard erfopvolging die er volgens de wet zou zijn.
De wet laat zelfs ruimte om kinderen te onterven. Een onterving kan impliciet of expliciet plaatsvinden.
Een impliciete onterving houdt in dat duidelijk in het testament wordt genoemd dat maar één (of meerdere) specifiek genoemde persoon (personen) erft (erven), zonder dat wordt gezegd wie er niet erft, bijvoorbeeld: “ik benoem mijn vrouw Klaartje tot mijn enige erfgename”. Een dergelijke formulering impliceert dat eventuele kinderen dus zijn onterfd. Ook is het mogelijk om kinderen expliciet te onterven, bijvoorbeeld: “ik onterf mijn zoon Jan en dochter Esmee”. Ook dan is het duidelijk dat de kinderen zijn onterfd.
Onterven redenen
Er kunnen verschillende redenen zijn om je eigen kinderen te onterven. Zo kan het zijn dat er al jaren lang ruzie is in de familie, waardoor het niet meer gewenst is dat de kinderen genieten van de erfenis die overblijft na overlijden. Ook kan het beter zijn voor de kinderen om ze te onterven, als het kind bijvoorbeeld zorg krijgt vanuit de Wet langdurige zorg, of in de bijstand zit, failliet is verklaard of de schuldsanering van toepassing is.
Een notaris of estate planner kan je helpen bij het maken van de keuze tot onterven.
Onterven gevolgen
Het onterven van kinderen heeft wettelijke gevolgen. Daarmee zal de benoemde erfgenaam zich geconfronteerd zien. Onterfde kinderen, ook wel legitimarissen genoemd, hebben namelijk nog recht op een geldsom (legitieme portie/kindsdeel).
Hoe hoog die geldsom (legitieme portie) is, hangt af van wat er nog aan goederen, geld en schulden in de nalatenschap zit (legitimaire massa). Ook schenkingen die tijdens het leven van de overledene zijn gedaan, spelen daarbij een rol. Die schenkingen worden namelijk bij de legitimaire massa opgeteld.
Ter onderbouwing van de legitimaire massa zal een beschrijving met onderbouwende stukken worden opgesteld (boedelbeschrijving), zodat het voor het onterfde kind inzichtelijk is waarop hij of zij nog recht heeft.
Na het in kaart brengen van de waarde van de goederen en geld en de schulden, wordt berekend waarop het onterfde kind recht heeft.
Daarvoor wordt gekeken naar wat het kind, als het niet zou zijn onterfd, eigenlijk gekregen zou hebben. Dat bedrag wordt dan nog door 2 gedeeld. Stel bijvoorbeeld dat er sprake is van een gezin waarbij vader en moeder getrouwd zijn en samen drie kinderen hebben. In dit voorbeeld komt vader te overlijden, waardoor (op grond van de wet) moeder en de drie kinderen zouden erven. Ieder van hen zou dan recht hebben op ¼ deel van de nalatenschap. Heeft vader nu een van de kinderen onterfd (of meerdere) dan heeft het onterfde kind recht op 1/8, namelijk de helft van ¼.
Stel nu dat er sprake is van eenzelfde gezin, maar ditmaal met maar één kind. Dan zou het kind, bij overlijden van vader recht hebben op ¼. Bij vererving op grond van de wet zou het kind immers samen met de moeder erfgenaam zijn geweest, en recht hebben gehad op ½. Bij onterving wordt dat nog gedeeld door 2, waardoor er recht is op ¼.
Onterven en de erfgenaam
De erfgenaam die te maken krijgt met onterfde kinderen moet dus zorgen voor een gedegen boedelbeschrijving, zodat inzichtelijk is wat de waarde van de nalatenschap is. Ook moet deze informatie verschaffen over gedane schenkingen en andere zaken die van belang zijn voor het berekenen van de legitieme portie.
De legitieme portie wordt gezien als een schuld van de nalatenschap. Die moet dus betaald worden voordat de erfgenaam zelf iets krijgt uit de nalatenschap. Na betaling van de legitieme portie en andere schulden in de nalatenschap is het restant voor de erfgenaam.
Samenvatting
Het is mogelijk om kinderen te onterven. Daar kunnen verschillende redenen voor zijn. Onterving kan echter alleen bij testament. Door onterving worden de kinderen schuldeisers in de nalatenschap en hebben ze recht op bepaalde informatie. De erfgenaam zal moeten wachten totdat de onterfde kinderen betaald zijn, voordat hij zelf iets ontvangt uit de nalatenschap.
Wil je meer informatie over de gevolgen van het onterven van kinderen ten opzichte van de toekomstige erfgenaam of heb je vragen over de consequenties, e-mail ons dan gerust, dan kijken we samen naar wat wij voor jou kunnen betekenen.
