Ouders kunnen hun kinderen onterven. Wat nu als je onterfd bent door jouw ouders? In deze blog leg ik uit wat jouw mogelijkheden zijn.
Onterfd en de wet
Op grond van de wet is het mogelijk om zelf te bepalen wie je als erfgenaam zou willen benoemen. Dat kunt je doen door het opstellen van een testament. Dit wordt ook wel een uiterste wilsbeschikking genoemd. In dat testament kun je aangeven wie jij als erfgenaam in jouw nalatenschap wil benoemen, maar je kunt ook opnemen wie je niet als erfgenaam wil benoemen.
De wet laat ruimte open om zelfs de eigen kinderen te onterven. Dat kan expliciet, door bijvoorbeeld op te nemen “ik onterf mijn zoon Jan Vogels” of impliciet door een ander of anderen als enig erfgenaam aan te stellen, bijvoorbeeld: “ik benoem mijn buurvrouw Miep Huizinga tot mijn enige erfgenaam”.
Het is dus mogelijk voor jouw ouders om jou al dan niet expliciet te onterven.
Onterfd en rechten
Als je door jouw ouders bent onterfd, heb je een andere positie dan die je gehad zou hebben als je wel erfgenaam zou zijn. Erfgenamen hebben bijvoorbeeld recht op spullen van hun ouders, zoals fotoalbums of muntenverzamelingen. Onterfde kinderen, ook wel legitimarissen genoemd, hebben alleen recht op een bepaalde geldsom en niet op spullen.
Hoe hoog die geldsom (legitieme portie/kindsdeel) is, hangt van veel factoren af.
Onterfd en legitimaire massa
De hoogte van de geldsom wordt berekend aan de hand van de zogenoemde legitimaire massa. De legitimaire massa is een optelling van goederen en gelden, waarvan de schulden worden afgetrokken.
Niet alle schulden komen echter voor vermindering in aanmerking. Zo worden schulden uit legaten niet in mindering gebracht op de legitimaire massa, terwijl de kosten van een vereffenaar wel in mindering komen op de legitimaire massa.
Verder worden door overleden ouders gedane schenkingen opgeteld bij de legitimaire massa, ook al zijn die schenkingen een jaar voor overlijden verricht.
De hoogte van de legitimaire massa kan door het onterfde kind gecontroleerd worden, omdat de legitimaris recht heeft op de onderbouwende stukken. Zo heeft een legitimaris recht op een factuur van de uitvaartkosten, de kosten van een taxateur of makelaar etc. Ook heeft een legitimaris recht op bankafschriften om te zien of de genoemde gelden wel kloppen, maar ook om te zien of er misschien vreemde transacties op de rekening hebben plaatsgevonden kort voor overlijden.
Onterfd en legitieme portie
Als de legitimaire massa is berekend (en dus een boedelbeschrijving is opgesteld), kan dan de legitieme portie (kindsdeel) berekend worden. Meestal is de executeur op grond van het testament verplicht om binnen een bepaalde termijn de boedelbeschrijving op te stellen. Het onterfde kind kan dus ook aandringen bij de executeur op een tijdige boedelbeschrijving, zodat er niet onnodig tijd verloren gaat.
De legitieme portie bedraagt de helft van wat het onterfde kind had gekregen als hij niet onterfd zou zijn.
Stel bijvoorbeeld dat een man en vrouw gehuwd waren en samen vijf kinderen hadden en de vader overlijdt. Bij testament heeft de vader zijn vrouw en vier van de kinderen benoemd tot erfgenaam. Het vijfde kind heeft hij expliciet onterfd.
Om te bepalen waar het vijfde kind recht op heeft, wordt gekeken naar wat deze normaal geërfd zou hebben. Dat is, met zes erfgenamen, 1/6e deel. Omdat het kind onterfd is, kan er maar aanspraak gemaakt worden op de helft en dus op 1/12e deel.
Onterfd en aanspraken geldend maken
Ben jij door jouw ouders onterfd en wil je de legitieme portie ontvangen, dan moet je binnen vijf jaar na het overlijden van jouw ouders bekend maken bij de executeur van de nalatenschap dat je aanspraak maakt op jouw legitieme portie. Wacht je te lang, gaat jouw aanspraak verloren.
Samenvatting
Ben je onterfd en wil je aanspraak maken op jouw legitieme portie (kindsdeel), dan moet je dat doen binnen vijf jaar na het overlijden van jouw ouder(s). Daarna zal door de executeur een boedelbeschrijving opgemaakt worden, waaruit blijkt op welke gelden je recht heeft. Het is van belang de boedelbeschrijving goed te bestuderen om te zien of het wel klopt. Bij jouw advocaten kunnen we je natuurlijk behulpzaam zijn bij het aanspraak maken op jouw legitieme portie, het controleren van de boedelbeschrijving en al hetgeen bij de afhandeling van de nalatenschap komt kijken.
